کرونوس کانال دانش و علوم به زبان فارسی – اخبار علمی و تحلیل
کرونوس – بزرگترین توفان شناخته شده در سطح سیاره‌ی مشتری روی می‌دهد که بزرگترین سیاره‌ی منظومه‌ی شمسی است. گردبادی بزرگتر از کل کره‌ی زمین که به نقطه به رنگ سرخ (یا چشم مشتری) معروف است. گردباد یا چرخند (cyclone) تنها یکی از الگوهای متعدد و خارق‌العاده‌ی آب‌وهوا در این سیاره است. گروه‌هایی در سطح بین‌المللی به بررسی آن‌چه در پس این ابرهای مهسان در حال روی دادن است پرداخته‌اند و به یمن وجود این مطالعات، اکنون ما بهترین تصاویر موجود از این رویداد را در اختیار داریم.
اخترشناسان با جمع‌آوری اطلاعات و تصاویر ضبط شده طی سه سال از بهترین تلسکوپ‌های ما (تلسکوپ فضایی هابل و رصدخانه‌ی زمینی جمینی در هاوایی) و ادغام آن‌ها با تصاویری که توسط فضاپیمای جونوی ناسا جمع آوری شده، اقدام به انتشار تصاویری شگفت‌انگیز از مشتری کرده‌اند. نتایج به دست آمده در نشریه‌ی Astrophysical Journal Supplements Series منتشر شده است.
دانشمندان اکنون قادرند رعدوبرق‌های قدرتمندی را که در غول گازی رخ می‌دهد ردیابی کرده و از آن‌ها نقشه‌های رادیویی تهیه کنند. تندرهایی که سه برابر از قدرتمندترین رعدوبرقی که ما روی زمین تجربه می‌کنیم قوی‌تر هستند. این نقشه‌ها سپس با مشاهدات به‌دست آمده از هابل و نماهای مادون قرمز از جمینی ترکیب شده‌اند.
دکتر مایکل وونگ نویسنده‌ی ارشد این مطالعه از دانشگاه کالیفرنیا در بیانیه‌ای گفت: «دانشمندان رعد و برق را ردیابی می‌کنند چون آن‌ها مبین پدیده‌ی همرفت هستند. روند اختلاط متلاطمی که گرمای درونی مشتری را به بالای ابرهای قابل مشاهده منتقل می‌کنند.»
داده‌های ترکیبی حاکی از وجود ابرهای غنی از آب هستند؛ هوای مرطوبی که به شکل برج گرمایی به بالا حرکت می‌کند (16 برابر بلندتر از بلندترین ابرهایی که بواسطه‌ی توفان‌های تندری روی زمین دیده می‌شوند)، و همچنین مناطق خالی در اطراف آن که به دلیل پایین رفتن هوای خشک در برج همرفتی شکل می‌گیرد.
دکتر ایمی سایمون از مرکز پرواز فضایی گودار در ناسا در بیانیه‌ای گفت: «حالا که ما به طور مرتب تصاویری با وضوح بالا از رصدخانه‌های مختلف و در طول موج‌های متفاوت دریافت می‌کنیم قادریم درمورد هوای مشتری بسیار بیشتر از قبل بیاموزیم. این برای ما معادل ماهواره‌ی هواشناسی است و با استفاده از آن در نهایت می‌توانیم به بررسی چرخه‌های هوایی بپردازیم.»
نقشه‌ی داده‌های مادون قرمز (تصویر بالا) احتمالاً چشمگیرترین تصویر است. در این تصویر می‌بینیم که گرمای داخل مشتری می تواند بدون این که ابرهای بالای آن مانع آن باشد آزادانه فرار کند. با این که ممکن است جو مشتری به نظر یکنواخت اما مغتشش به نظر برسد، به نظر می‌رسد سوراخ‌هایی در پوشش ابری وجود دارد.
وون گفت: «چیزی شبیه به کدو تنبل را در نظر بگیرید که در هالووین شمعی داخلش روشن می‌کنند… شاهد این هستیم که نور مادون قرمز روشن از مناطق بدون ابر بالا می‌آید، اما در مناطقی که ابر وجود داشته باشد، طیف رنگی مادون قرمز در نواحی تاریک‌تر قرار دارد.»
این اثر واقعاً حاصل حرکات سه‌بعدی در جو مشتری است. این تیم تصمیم گرفته است که با توجه به اهمیت این تصاویر، تمام داده‌های این سه مرکز را در اختیار سایر محققان قرار دهند تا آنان خود بتوانند به مطالعه‌ی آن‌ها بپردازند.
وونگ توضیح داده: «مهم این است که ما موفق به جمع‌آوری این مجموعه‌ی عظیم از داده شده‌ایم که به نحوی پشتیبان مأموریت جونو می‌باشند. این مجموعه‌ی اطلاعات بسیار کاربردی خواهد بود، بیش از آن‌که بتوان تصورش را کرد. بنابراین، ما می خواهیم افراد بدون این که نیازی به پردازش اطلاعات داشته باشند، بتوانند روی آن‌ها تحقیق کنند.»
