کرونوس کانال دانش و علوم به زبان فارسی – اخبار علمی و تحلیل
کرونوس – در سال ۲۰۱۴ کشف جدیدی در حوزه‌ی دی‌ان‌ای ثابت کرد که در تاریخ حیات بشر، تعداد مادران بسیار بیش از تعداد پدران بوده است.
شواهد نشان می‌دهند که هنگام خروج اجداد انسان از آفریقا، چندهمسری و دیگر رسوم تولیدمثل رواج داشته است. مارک استون‌کینگ، یکی از پژوهشگران انسان‌شناسی بیولوژیک در مؤسسه ماکس پلانک در لایپزیک آلمان به لایو ساینس می‌گوید: «(از نظر تاریخی) زنان به مراتب بیش از مردان در فرایند تولیدمثل دخالت داشته‌اند. این موضوع اغلب در جوامع انسانی اتفاق می‌افتد چراکه همه‌ی مردان نمی‌توانند همسر اختیار کنند یا در مواردی، تعداد کمی از مردان زنان متعددی می‌گیرند.» محققان متوجه شده‌اند که زنان سهم ژنتیکی بیشتری نسبت به مردان در جمعیت جهان داشته‌اند.
استون‌کینگ و همکارانش از روش جدیدی برای بررسی دقیق کروموزوم Y در مردان استفاده کردند. آنان با موشکافی کروموزوم Y، همه‌ی انواع ژنتیکی و برخی تفاوت‌ها در نظم “حروف” DNA را در آن منطقه کشف کردند. تحقیقات پیشین تنها برخی از انواع ژنتیکی را مورد بررسی قرار می‌داد و به همین دلیل نتیجه‌ی قابل اعتمادی به دست نمی‌داد. استون‌کینگ می‌گوید: «در تحقیقات پیشین تنها انواعی را که می‌شناختیم پیدا می‌کردیم و نه انواع ژنتیکی جدید.»
استون‌کینگ و همکارانش با استفاده از این روش جدید روی نمونه‌های ژنتیکی 623 مورد مرد از 51 جامعه در سراسر جهان شامل استرالیا، اروپا و آمریکا تحقیقاتی انجام دادند. این روش جدید به آنان اجازه داد که بتوانند نمونه‌ی دی‌ان‌ای مردان را شامل کروموزوم Y به ارث گرفته شده (NRY) که از پدر به پسر منتقل می‌شود با دی‌ان‌ای میتوکندریال (mtDNA) که از مادران به فرزندان منتقل می‌شود مقایسه نمایند. تحلیل ژنتیکی نشان داد که زنان به خاطر ازدواج مسافرت کرده‌اند، از شهرهایشان خارج شده‌اند و با شوهرانشان زندگی کرده‌اند. لذا زنان بیش از مردان مهاجرت کرده‌اند و دی‌ان‌ای میتوکندریال خود را به طور گسترده به دوردست‌ها برده‌اند و موجب کاهش تنوع ژنتیکی در میان جوامع شده‌اند. در مقابل، مردان سکون اختیار کرده‌اند و باعث شده‌اند که پسرانشان در هر جامعه‌ای ژن‌های متفاوت داشته باشند. استون‌کینگ می‌گوید: «ما دریافتیم که تفاوت‌های ژنتیکی در مردان بسیار بیشتر از زنان است، هرچند که تحقیقات گذشته این‌طور نشان نمی‌داد. لذا روش‌های جدید بر روی نتیجه‌ی تحقیقات تأثیر چشمگیری داشته‌اند.»
در مقیاس منطقه‌ای، نمونه‌های دی‌ان‌ای حاوی داستان‌های مشروحی هستند. برای مثال، مردم شرق آسیا و اروپا تفاوت‌های ژنتیکی پدرانه‌ی بیشتر و مادرانه‌ی کمتری دارند که نشان می‌دهد زنان در این جوامع بیشتر مهاجرت کرده‌اند. در مقابل، جوامع در آفریقا، اقیانوسیه و قاره‌ی آمریکا تفاوت‌های ژنتیکی مادرانه‌ی بیشتری دارند. محققین معتقدند با توجه به تنوع چشمگیر دی‌ان‌ای میتوکندریال، احتمالن در میان کلنی‌های اولیه در آمریکا، مردان کمتر از زنان در امر تولیدمثل دخالت داشته‌اند.
این تیم همچنین توانستند نسبت تولیدمثل میان زنان و مردان را در جمعیت تاریخی به دست آورند. فرزندان برخی از زنان و مردان زنده نمی‌ماندند تا بتوانند ژن‌هایشان را منتقل کنند. ولی نتیجه‌ی تحقیقات نشان می‌دهد که در بیشتر مواقع در تاریخ بشر، نسبت جمعیتی زنان در تولیدمثل بسیار بیش از مردان بوده است. بر اساس گفته‌های استون‌کینگ، این یعنی «با وجودی که ممکن است تعداد مساوی از مردان و زنان در یک جامعه وجود داشته باشند، نسبت بیشتری از زنان در امر تولیدمثل دخالت دارند.»
او می‌گوید که تکنیک جدید می‌تواند با دقت بالایی به محققان کمک کند دیگر منظرهای ژنتیک در جوامع انسانی را مورد مطالعه قرار دهند و بینش بازتری از تاریخ مادران و پدران در جوامع بشری کسب کنند. این تحقیق در تاریخ 23 سپتامبر ۲۰۱۴ در ژورنال Investigative Genetics منتشر شده است.
مقاله جالبی بود. خصوصا برای من که مقالات مرتبط با زیست شناسی تکاملی رو با ولع دنبال میکنم. هرچند یک نتیجه دیگه همین مقاله این بود که موثرترین افراد در شکلگیری خصوصیات ژنتیکی ما اتفاقا اجداد مذکر ما بودن که چندین بار با زنان متفاوتی تولید مثل کردن!