آیا نظریه‌ی تکامل داروین درست است؟

نظریه‌ی تکامل چیست؟ این نظریه چه تأثیراتی بر دانش قبلی ما نسبت به منشأ نوع انسان و جانوران داشته است؟ در این ویدیوی کوتاه، سعی کرده‌ایم به این پرسش‌ها پاسخ بدهیم. (لینک ویدئو روی یوتیوب)

چارلز داروین کسی بود که سازوکارهای طبیعی حاکم بر موجودات زنده را بررسی کرده و پس از سال‌ها مطالعه و تحقیق، نظریه‌ی تازه‌ای را به حوزه‌ی دانش طبیعی افزوده است: نظریه‌ی تکامل و اصل بقا. یکی از نتایج این نظریه این است که تمام موجودات زنده – از جمله انسان‌ها و گیاهان – از یک جد اولیه پدید آمده‌اند. علم ژنتیک هر روز مدارک جدیدی دال بر صحت نظریه‌ی تکامل داروین ارائه می‌دهد. بررسی ژن‌های موجود در بدن انسان‌ها و جانوران به ما دانشمندان نشان داده است که بسیاری از ژن‌هایی که در بدن ما و حیوانات و گیاهان وجود دارد، شباهت‌های بسیار زیادی با هم دارند و در بعضی موارد، بیشتر این ژن‌ها با هم مشترک هستند.

اما با وجود همه‌ی تحقیقات و نتایج علمی جدید، ما هنوز نمی‌دانیم که حیات اولیه روی زمین چگونه شکل گرفت. نظریه‌های زیادی در این مورد وجود دارد از جمله این یکی که به تازگی منتشر شده و سعی کرده است توضیح دهد مولکول‌های اولیه روی کره‌ی زمین چگونه به شکل‌های پیچیده‌تر درآمدند و توانستند منجر به شکل‌گیری موجودات زنده شوند. این موضوع که همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد، در میان عموم با عنوان «حلقه‌ی گمشده‌ی حیات» معروف است.

اما تا جایی که می‌دانیم، مولکول‌های اولیه به گونه‌ای (که هنوز نمی‌شناسیم) توانستند غشای سلولی تشکیل دهند تا از هسته‌ی خود محافظت کنند و همچنین به شکل‌هایی درآمدند که بتوانند با همنوعان خود ارتباط داشته باشند و راحت‌تر تکثیر شوند. حیات هوشمند در لحظه‌ای شکل گرفت که نخستین سلول توانست مولکول‌های دراز اطلاعات را شکل دهد که شامل همه‌ی اطلاعات زیستی موجود دارنده‌ی آن مانند رنگ، اندازه، شکل و همه‌ی مشخصات دیگر آن بودند. این مولکول‌ها تکثیر می‌شدند و به عمل تولیدمثل سرعت و دقت بیشتری می‌بخشیدند.

در زمانی که داروین بر روی نظریه‌اش کار می‌کرد، هنوز تکنولوژی جدید موفق نشده بود این مولکول‌های وراثتی را کشف کند. اما داروین بدون اطلاع از ژنتیک و ژن‌ها، پس از مطالعه بر روی گونه‌های متفاوت حیوانی و گیاهی متوجه شد که شباهت‌های موجود در ساختار سلولی جانوران غیر قابل چشم‌پوشی است و حتماً دلیل محکمی دارد.

داروین در سفر پنج ساله‌ای که به آمریکای لاتین و جزایر گالاپاگوس داشت، متوجه شد که فنچ‌ها و لاک‌پشت‌های ساکن این جزایر شباهت‌های زیادی با هم دارند، اما هر گونه بنا به زیست‌بوم جزیره‌ای که در آن زندگی می‌کند، اندکی با گونه‌ی دیگر متفاوت است. مثلاً فنچ‌های یکی از این جزایر که در آن منبع اصلی غذای فنچ‌ها دانه‌ی درختان بود، نوک‌هایی داشتند که دانه‌ها را بهتر می‌چید و به معده می‌فرستاد. در جزیره‌ی دیگری که منبع اصلی غذا شیره‌ی گیاهان بود، نوک این فنچ‌ها درازتر بود تا بتوانند به منبع اصلی غذای خود دسترسی بهتری داشته باشند. داروین متوجه شد شکل‌گیری این تفاوت‌ها در طول زمان زیادی انجام شده است و احتمالاً همه‌ی این فنچ‌ها و همه‌ی این لاکپشت‌ها از یک جد اولیه منشعب شده‌اند. اما اطلاعات او هنوز اندک بود و نمی‌توانست این را ثابت کند.

او سپس به مطالعه‌ی سگ‌ها پرداخت. او متوجه شد که سگ‌بازها که چیز زیادی از دانش نمی‌دانستند قبلاً فهمیده‌اند که می‌توانند با ترکیب دو گونه‌ی سگ، گونه‌ی جدیدی را ایجاد کنند که ویژگی‌های انتخاب شده‌ی صاحب آنان را داشته باشد. داروین فهمید تولیدمثل انواع موجودات، نیمی از ویژگی‌های پدر و نیمی از ویژگی‌های مادر را به فرزند منتقل می‌کند. این موضوع در مورد انسان‌ها هم به سادگی قابل تأیید است.

اکنون علم ژنتیک تا جایی پیشرفت کرده است که دانشمندان قادر هستند ژن‌های مورد علاقه‌ی خود را انتخاب کنند و با استفاده از «ژن سوییچ»، آن را در بدن فرزند پنهان یا غالب کنند تا بتوانند گونه‌ی مورد نظر خود را بسازند. ژن سوییچ، ژنی است که مشخص می‌کند کدام مولکول‌های DNA می‌توانند به تشکیل یک سلول منجر شوند و کدام یک از آن‌ها منجر به تشکیل سلول نشوند و تنها به عنوان اطلاعات خام در حین پروسه‌ی تولیدمثل به فرزند منتقل شوند. ژن سوییچ در فرزند، ممکن است اطلاعات قبلی را آشکار و یا پنهان سازد.

تاریخ چند میلیون ساله‌ی حیات روی زمین تاریخ شگفت‌انگیز تشکیل پیچیده‌ترین انواع حیات (از جمله مغز و قلب) از ساده‌ترین مولکول‌ها و سلول‌های اولیه بوده است. طبق اصل بقا که توسط داروین معرفی شد، همه‌ی موجودات شبیه هم هستند و در ابتدا تفاوت‌های کوچکی با هم داشته‌اند که این تفاوت‌ها در طی میلیون‌ها سال به اشکال متنوع حیات منجر شده است. بر اساس این اصل، مرگ یا «انتخاب طبیعی» پروسه‌ای بود که باعث می‌شد بعضی از اشکال حیات به دلیل این که آن‌قدر خوب نبودند که از خودشان در مقابل خطرات دفاع کنند منقرض شوند و اشکال حیات قوی‌تر به حیات خود ادامه دهند. پس ما و تمام موجودات زنده، قوی‌ترین اشکالی بوده‌ایم که توانسته‌اند در طی میلیون‌ها سال از ژن خود محافظت کنند و تولیدمثل کنند. حالا دانش ژنتیک کشف کرده است که هر رشته‌ی DNA با رشته‌ی DNA دیگر اندکی تفاوت دارد و این دلیل اصلی آن است که هیچ دو برادر و خواهری (حتی دوقلوها) کاملاً شبیه هم نیستند.

در ویدئوهای بعدی باز هم در مورد نظریه‌ی تکامل و شیوه‌ی شکل‌گیری نخستین نوع حیات روی زمین صحبت خواهم کرد. برای حمایت از ما، عضو کانال ما روی یوتیوب یا آپارات شوید و آن‌ها را با دوستان خود به اشتراک بگذارید.