کرونوس کانال دانش و علوم به زبان فارسی – اخبار علمی و تحلیل
کرونوس – حیات پیچیده احتمالاً یک میلیارد سال پیش از آن چه فکر می‌کردیم شکل گرفته است و اینک شواهدی نیز در جهت تأیید این موضوع یافت شده است.
فسیلی از یک جلبک دریایی در چین یافت شده که گفته می‌شود متعلق به ۱/۶ میلیارد سال پیش باشد. قبلاً گمان می‌شد چنین چیزی غیرممکن باشد چون نظر عمومی بر این بود که در آن زمان سطح اکسیژن هنوز برای شکل‌گیری ارگانیسم‌های چند چندسلولی کافی نبوده است.
اما مقاله‌ای که اخیراً در Nature Geoscience منتشر شده نشان می‌دهد که در دوره‌ی پیشین‌زیستیِ میانه (Mesoproterozoic era) نوعی فرآیند ناشناخته‌ی شکل‌گیری اکسیژن وجود داشته و حیات پیچیده درواقع یک میلیارد سال پیش از آن‌چه قبلاً تصور می‌شد آغاز شده است.
تا همین اواخر، قدیمی‌ترین فسیلی که از یک چندسلولی به دست آمده بود، متعلق به ۶۰۰ میلیون سال پیش بود که با ایده‌ی فزونی اکسیژن در حدود همان زمان به خوبی منطبق بود. برای تکامل حیات، سطح اکسیژن جوی و اقیانوسی بایستی نسبتاً بسیار بالا باشد. این اتفاق تا ۶۰۰ میلیون سال پیش نیفتاده بود و تصور می‌شد احتمال شکل‌گیری حیات چندسلولی قبل از این زمان بسیار کم باشد.
به همین دلیل است که وقتی پارسال محققین فسیلی را کشف کردند که نمایان‌گر حیات چندسلولی در ۱/۶ میلیارد سال قبل بوده – دقیقاً یک میلیارد سال قبل‌تر از تصور پیشین ما – این موضوع بسیار بحث‌برانگیز شد. این فسیل‌ها به سادگی توسط چشم غیرمسلح قابل تشخیص بوده، ابعاد آن ۳۰ در ۸ سانتی‌متر است و از سلول‌های بسیار فشرده‌ای تشکیل شده است.
چون تصور می‌شد سطح اکسیژن در آن زمان بسیار پایین بوده است، عده‌ای ادعا کردند که این فسیل ارگانیسمی تک نیست بلکه بخشی از یک زیست‌لایه (بیوفیلم) از باکتری‌ها یا سیانوباکتری‌ها است. عده‌ای دیگر نیز معتقد بودند نویسندگان این مقاله در تحلیلشان اشتباهی مرتکب شده‌اند.
اما مطالعه‌ای جدید به این موضوع پرداخت که دوران پیشین‌زیستی که ۱/۶ تا ۱ میلیارد سال قبل را پوشش می‌داده، بسیار پویاتر از آن‌چه قبلاً فکر می‌کردیم بوده است. پژوهشگران با مطالعه‌ی سنگ‌هایی که در این دوره‌ی زمانی در کف اقیانوس شکل گرفته بود، به این نتیجه رسیده‌اند که در حدود آغاز این دوره، سطح اکسیژن به دلایلی نامعلوم افزایش یافته است.
هنوز معلوم نیست در این زمان سطح اکسیژن چه مقدار افزایش داشته است اما گفته می‌شود این افزایش آن‌قدر بوده است که برای شکل‌گیری چندسلولی‌ها کافی باشد. پیش از این، برخی فسیل‌های دیگر مانند یک نمونه که متعلق به ۲/۱ میلیارد سال قبل بوده و در گابون کشف شده بود نیز مورد تردید قرار گرفته بود.
فهم این که این افزایش ناگهانی در سطح اکسیژن به چه دلیل اتفاق افتاده، کمی سخت است. دیرین‌شناسان در حال جستجو برای نشانه‌های قدیمی‌تر حیات هستند تا شاید بتوانند پرده از این معما بردارند.
