کرونوس کانال دانش و علوم به زبان فارسی – اخبار علمی و تحلیل
کرونوس – حدود ۱۰ سال پیش آژانس فضایی اروپا ماهواره‌ی پلانک را برای بررسی نخستین نور قابل مشاهده در جهان یا تابش پس‌زمینه‌ی کیهانی (CMB) به فضا فرستاد. نخستین داده‌های این ماهواره در سال ۲۰۱۳ منتشر شد و اکنون کنسرسیوم پلانک آخرین مجموعه‌ی اطلاعاتی‌اش را منتشر کرده است.
یافته‌های این مجموعه تاکنون ارتقای بیشتری یافته‌اند اما پیام اصلی تغییری نکرده: مدل استاندارد کیهان‌شناسی هنوز بهترین توضیح برای چیزی است که ما در جهان مشاهده می‌کنیم. مدل استاندارد بر مبنای نظریه‌ی نسبیت عام اینشتین استوار بوده و درافزوده‌هایی همچون انرژی تاریک و ماده‌ی تاریک به آن الحاق شده است. با این که هنوز نمی‌دانیم این مواد یا انرژی‌های تاریک دقیقاً چه هستند، اما مشاهدات ما با مدل‌های نظری که از این مفاهیم استفاده می‌کنند مطابقت دارد.
یکی از محققین پروژه‌ی پلانک در بیانیه‌ای گفت: «تا این لحظه همه‌ی آزمایشات بر روی مدل استاندارد کیهان‌شناسی موفقیت‌آمیز بوده و مؤسسه‌ی پلانک می‌تواند با محاسباتی این را نشان دهد.»
تصویری که پلانک به دست ما می‌دهد در آن واحد هم بسیار ساده و هم حائز پیچیدگی است. داده‌ها نشان می‌دهند که جهان در ابتدا در همه‌جا و همه‌جهت به یک شکل بود اما تفاوت‌های کوچکی که وجود داشت منجر به ایجاد گوناگونی‌ای شد که امروز در ساختارها دیده می‌شود. ساختارهایی همچون خوشه‌های کهکشانی و خلأ کیهانی.
مؤسسه‌ی پلانک این را به دو شکل اندازه‌گیری کرد. مقصود اصلی این بود که دمای جهان در هر جهت تعیین گردد. نقشه‌ی CMB به همین معنی است. در این نقشه ما می توانیم تغییرات دمایی که به دلیل تفاوت‌های کوچک در جرم مناطق مختلف وجود داشته و روی فوتون‌هایی که به ما رسیده تأثیر گذاشته را با تقریب ده هزارم درجه ببینیم.
شیوه‌ی دوم کمی پیچیده‌تر است. در این روش، محققین قطبی شدن نور را در CMB مورد بررسی قرار دادند. نور می‌تواند در یک جهت خاص ارتعاش یابد و واکنش میان نور و ماده می‌تواند در این جهت تغییر ایجاد کند. لذا نقشه‌برداری کردن از این ویژگی می‌تواند به فهم ما از آغاز جهان کمک بیشتری کند. اطلاعات قطبی‌شدگی در سری دوم اطلاعاتی که پلانک در سال ۲۰۱۵ منتشر کرد آمده است؛ با این حال این مؤسسه اعلام کرده بود که اطلاعات این سری همچنان از دقت لازم برخوردار نیست.
گروه طی چند سال گذشته به بررسی دوباره‌ی اطلاعات پرداخت و اکنون اعلام کرده‌اند که نتایج نهایی قاطع هستند. در ست اطلاعاتی ۲۰۱۸ این گروه، هم دما و هم قطبی‌شدگی CMB به دقت محاسبه شده‌اند.
رنو مندولسی، یکی از اعضای مؤسسه‌ی پلانک می‌گوید: «حالا ما کاملاً اطمینان داریم که می‌توانیم فقط با استفاده از دما و فقط با استفاده از قطبی‌شدن و هم با استفاده از هر دو همزمان، یک مدل کیهان‌شناسی داشته باشیم. و همه‌ی آن‌ها با هم مطابقت دارند.»
هنوز پرسش‌های بسیاری در مورد مدل استاندارد وجود دارد اما دست‌کم حالا می دانیم این بهترین دریافت ما از جهان فیزیکی است.
