بی تردید بشریت قدرتمندترین نوع حیات روی کرهی زمین است. ما همهکارهی دنیای طبیعی هستیم و تقریباً دربارهی سرنوشت همه چیز تصمیم میگیریم، از پدیدههای عظیمی نظیر آب و هوا گرفته تا چیزهای کوچکتر مثل ژنها.
دنیای نامرئی در این ماه به مدد انتشار دو مطالعهی عالی توسط تیمهایی از دانشگاه هاروارد و مؤسسهی امآیتی، خیلی منعطفتر شده است. هر دو این پژوهشها به ما نشان میدهند که مطالعهی ژنها هیچوقت به دقت امروز نبوده است زیرا اکنون آنچه که محققان آن را «جراحی شیمیایی» مینامند برای استفاده در دسترس قرار گرفته است.
ژن ها عموماً با استفاده از چیزی به نام CRISPR ویرایش میشوند؛ نوعی سیستم ایمنی تطابقپذیر در باکتری که دانشمندان را قادر به کشف DNA و بعد نابودیشان میکند. فناوری کریسپر به دانشمندان اجازه میدهد در DNA سلولها تغییر ایجاد کنند. با استفاده از این روش، کارشناسان میتوانند DNA و RNA را در ژنوم و خارج از آن برش دهند و بچسبانند (cut and paste). این روش برجسته اساساً ما را قادر میسازد چارچوب ژنتیکی هر موجود زنده را سفارشی کنیم.
در حال حاضر همانطور که در هر دو مقاله توضیح داده شده، این روش جدید به دانشمندان اجازه میدهد تا ژنها را با دقت بیشتری ویرایش کنند و به جای دنبال کردن توالی ژنها، جفت مولکولهایی که بلوکهای اصلی سازندهی DNA هستند را هدف قرار دهد.
چهار فرم آدنین (A)، سیتوزین (C)، گوانین (G) و تیمین (T) حروف اصلی الفبای زندگی هستند. انسانها دارای ۳ میلیارد جفت پایه (ترکیب این حروف) هستند و اگر فقط یکی از حروف نادرست باشد – چیزی که آن را به عنوان «جهش نقطهای» میشناسیم – میتواند باعث بیماری ویا مرگومیر شود.
اولین مقاله که در Nature منتشر شده است، توضیح میدهد که چگونه ابزارهایی به نام «ویراستاران پایه» میتوانند این خطاها را حل کنند.
تیم تحقیقاتی توضیح میدهد که چگونه با استفاده از تکنیک اصلاحشدهی CRISPR برای دستیابی به این هدف استفاده کردهاند. CRISPR با استفاده از RNA که پسرعموی DNA است، جفتها را از هم باز میکند و حروف شیمیایی نادرست را به جای درستشان منتقل میکند.
آنان این روش را در جهشی که در یک در سلول انسانی باعث میشود خون حاوی سطوح بالا و خطرناک آهن شود، آزمایش کردند. این نشان میدهد که این تکنیک را میتوان در دهها هزار شرایط دیگر که مرتبط با اشتباهات ژنهای پایه هستند، استفاده کرد.
مقالهی دوم که در Science منتشر شده نیز از قدرت RNA برای تغییر شیمیایی پایهی A استفاده میکند و آن را به چیزی به نام اینوسین (با حرف I) که یک ترکیب نزدیک به A است، تبدیل میکند. این تکنیک – که با عنوان ویرایشگر RNA که از طریق برنامهریزی A را با I جایگزین میکند (یا REPAIR) شناخته شده است – برای حذف نوعی کمخونی که بر سلولهای انسان تأثیر میگذارد، استفاده میگردد.
این مقالات بیانگر گام بزرگی رو به جلو در توانایی ما برای کشتن بیماریها در سطح ژنتیکی است. البته لازم است که کارهای بسیار بیشتری انجام شود تا از ایجاد جهشهای ناخواسته توسط خود این تکنیکها جلوگیری شود؛ اما با همهی این احوال، این خبر کم هیجانانگیز نیست.