کرونوس کانال دانش و علوم به زبان فارسی – اخبار علمی و تحلیل
توقف شهرک سازی اسراییل، عنوان قطعنامه‌ی 2334 شورای امنیت سازمان ملل است که بعد از 8 سال به عنوان اولین قطعنامه علیه اسرائیل و بدون وتوی آمریکا در دسامبر 2016 به تصویب رسید. شورای امنیت سازمان ملل پیش‌نویس قطعنامه‌ی توقف فوری فعالیت‌های شهرک‌سازی رژیم صهیونیستی در اراضی اشغالی فلسطینیان را تصویب کرد. این پیش‌نویس با 14 رأی موافق در مقابل رأی ممتنع آمریکا تصویب شد. ارائه‌دهندگان این پیش‌نویس، کشورهای نیوزلند، مالزی، ونزوئلا و سنگال بودند.
در این قطعنامه‌ی تاریخی که پس از 37 سال بدون وتوی آمریکا علیه رژیم صهیونیستی صادر شد، از این رژیم خواسته شده است تا شهرک‌سازی در سرزمین‌های اشغالی فلسطینی از جمله شرق بیت‌المقدس را فوراً و به طور کامل متوقف کند. در این قطعنامه همچنین تأکید شده است: «شهرک سازی اسرائیل، بقای راه حل دوکشوری را به شدت به خطر می‌اندازد و مانعی در برقراری صلح است.» این قطعنامه با یادآوری تعهد موجود در نقشه‌ی راه 4 گانه از سوی قطعنامه 1515 (2003)، خواستار توقف همه فعالیت‌های شهرک‌سازی اسرائیل شده است.
در بخشی از متن قطعنامه چنین می‌خوانیم که شورای امنیت با تأکید بر قطعنامه‌های مرتبط:
(1) تاکید می‌کند که ایجاد شهرک‌ها توسط اسرائیل در سرزمین‌های اشغال‌شده‌ی فلسطین از سال 1967، از جمله «اورشلیم شرقی» فاقد اعتبار قانونی است و نقض آشکار قوانین بین‌المللی و مانعی برای دست‌یابی به راهکار دودولتی قلمداد می‌شود.
(2) بار دیگر تأکید می‌کند که اسرائیل فوراً و کاملاً تمامی فعالیت‌های شهرک‌سازی در اراضی اشغالی فلسطین، از جمله اورشلیم شرقی را متوقف کرده و به تمامی تعهداتش در این زمینه کاملاً عمل کند.
(3) تاکید می‌کند که هیچ تغییری در مرزهای 4 ژوئن 1967، از جمله درباره اورشلیم را مگر تغییرات مورد توافق طرف‌ها از طریق مذاکره به رسمیت نخواهد شناخت.
(4) تأکید می‌کند که توقف فعالیت‌های شهرک‌سازی برای نجات راهکار دو دولتی ضروری است.
(5) از تمامی کشورها می‌خواهد با در نظر گرفتن پاراگراف 1 این قطعنامه در تعاملات خود بین اراضی مربوط به کشور اسرائیل و اراضی اشغال‌شده از سال 1967 تمایز قائل شوند.
(6) خواستار گام‌های فوری برای جلوگیری از اقدامات خشونت‌آمیز علیه شهروندان، اعم از اقدامات تروریستی و اقدامات تحریک‌آمیز و تخریب‌گری است.
(7) از دو طرف می‌خواهد بر اساس قوانین بین‌المللی و توافقات و مذاکرات قبلی برای حفظ آرامش و خویشتنداری و جلوگیری از اقدامات تحریک‌آمیز اقدام کنند و از لفاظی‌های تحریک‌آمیز و تنش‌زا خودداری کنند.
طی سالیان طولانی درگیری میان اسرائیل و فلسطین، قطعنامه‌ها و اقدامات مختلفی از سوی سازمان ملل اعمال شده است که به اجرای حقوق بشر، حقوق بشردوستانه و همچنین مسأله‌ی توقف شهرک‌سازی اسراییل تأکید کرده است. ساختن شهرک‌ها در اراضی اشغالی فلسطین یکی از مسائل عمده‌ایست که مذاکرات صلح را با مانع روبرو کرده است بنابراین مسأله‌ی فلسطین و اسرائیل، فقط در قالب درگیری میان طرفین نیست، بلکه یک موضوع بین‌المللی است که کل جامعه‌ی بین‌المللی با آن درگیر است و تهدید علیه صلح و امنیت بین‌المللی است.
منابع حقوق بین‌الملل اشغال شامل منابع قراردادی – مقررات لاهه 1899 و 1907، کنوانسیون چهارم ژنو 1949 و پروتکل الحاقی 1977 – و همچنین حقوق بین‌الملل عرفی – قطعنامه‌های شورای امنیت و آرای محاکم بین المللی – می‌باشد. اسرائیل از ابتدای اعلام موجودیت همواره حقوق بین‌الملل را در مناطق اشغالی فلسطین نقض کرده است.
با تصویب قطعنامه‌ی 2334 شورای امنیت و با سابقه‌ی طولانی‌مدت برخی دولت‌ها در حمایت از جنایات رژیم صهیونیستی در عرصه‌ی بین‌المللی به‌ویژه با استفاده از حق وتو در شورای امنیت می‌توان این را نشانه‌ی عزم جامعه‌ی جهانی در پایان بخشیدن به اشغالگری رژیم صهیونیستی و زنده کردن حقوق مردم فلسطین به شمار آورد.
بار دیگر مسأله‌ی فلسطین بر صدر اخبار آمده و موجب شده تا جامعه‌ی جهانی، نسبت به موضوع نقض حقوق اولیه‌ی فلسطینیان حساس شود. رأی مثبت 14 عضو از 15 عضو شورای امنیت که در میان آن‌ها، روسیه، انگلیس، فرانسه و چین هم هستند و رأی ممتنع آمریکا که پیش از این به طور مداوم قطعنامه‌های ضداسرائیلی را وتو می‌کرد بیان‌گر این است که دولت‌ها تحت فشار مردم خود و افکار عمومی جهانی می‌باشند و باید نسبت به مسأله‌ی اشغالگری و نقض مکرر حقوق بشر و حقوق بشردوستانه واکنش نشان دهند.
شاید بتوان چنین قطعنامه‌ای را به عنوان زنگ خطر برای مقامات تل‌آویو در نظر گرفت که متوجه شوند اقدام آنان با بی‌تفاوتی جامعه‌ی جهانی روبه‌رو نخواهد شد و افکار عمومی جهانی منتظر برخورد با اقدامات خلاف اصول اسرائیل هستند. از سوی دیگر تجربه‌ی جامعه‌ی بین‌الملل نشان می‌دهد که رژیم صهیونیستی به کنوانسیون‌ها و الزامات حقوقی بین‌المللی پایبند نبوده است. امید است این قطعنامه تنها بر روی کاغذ نباشد و به شکل عملی اجرا شود. شاید بتوان گفت رأی ممتنع آمریکا هشداری برای تنهایی رژیم صهیونیستی به شمار آید و محکوم کردن قدرت‌های بزرگ از نقض قوانین بین‌المللی توسط رژیم صهیونیستی می‌تواند قوت قلبی برای مردم فلسطین باشد.
اغلب دولت‌ها هم واکنش مثبتی به این قطعنامه داشتند. دولت جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد از هرگونه اقدامی که متضمن حمایت از تحقق خواسته‌های فلسطینیان و تقویت جایگاه بین‌المللی فلسطین و در جهت مخالفت با اشغالگری رژیم صهیونیستی باشد استقبال می‌کند. کشورهای فرانسه، ترکیه، قطر، بلژیک و همچنین جنبش مقاومت اسلامی فلسطین (حماس) از تصویب این قطعنامه استقبال کردند و خواستار توقف شهرک‌سازی شدند. حماس همچنین خواستار ادامه و افزایش مواضع عادلانه‌ی جامعه‌ی جهانی در خصوص مسأله‌ی فلسطین شد. نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد این رژیم به مفاد قطعنامه‌ی شورای امنیت پایبند نخواهد بود.
تاریخچه شهرک سازی
پس از تشکیل اولین کنگره‌ی صهیونیست‌ها در سال 1897 میلادی، انتقال یهودیان به فلسطین، در راستای اجرای سیاست شهرک‌سازی و یهودی‌نشین کردن سرزمین‌های اشغالی به منظور یهودی‌سازی و اشغال سرزمین‌های جدید در دستورکار صهیونیست‌ها قرار گرفت. بر این اساس، از سال 1967 میلادی، شهرک‌سازی و اسکان یهودیان در سرزمین‌های اشغالی با طرح بزرگ شهرک‌سازی «ایگال آلون» آغاز شد.
نکته‌ی قابل توجه در این اقدامات تجاوزکارانه رژیم صهیونیستی، آن است که کلیه‌ی شهرک‌هایی که توسط صهیونیست‌ها در مناطق اشغالی ساخته شده است، غیرقانونی می‌باشد و مغایر با مجموعه‌ی قوانین 1907 لاهه، کنوانسیون چهارم ژنو و قطعنامه‌های سازمان ملل است و گسترش آن‌ها نیز نقض تعهداتی است که رژیم صهیونیستی بر اساس موافقتنامه‌های بین‌المللی از جمله نقشه‌ی راه و نیز گزارش «میچل» به اجرای آن‌ها متعهد شده است. علاوه بر این، صهیونیست‌ها با انتخاب زمین‌هایی در عمق مناطق فلسطینی‌نشین به عنوان شهرک و سپس به بهانه‌ی تأمین امنیت این مناطق، اشغال خود رابه عمق سرزمین‌های فلسطینیان گسترش داده‌اند.
همچنین اقدامات خرابکارانه و تلاش‌های ضد انسانی صهیونیست‌های شهرک‌نشین علیه فلسطینیان مجاور، راهی برای کوچاندن و آوارگی فلسطینیان به حساب می‌آید. صهیونیست‌های شهرک‌نشین علاوه بر حملات مسلحانه به مناطق فلسطینی‌نشین، ناامن کردن این مناطق و وارد ساختن خسارت‌های مادی و جانی بر آن‌ها، گاه با آلوده کردن منابع آب و محیط زیست منطقه از طریق مواد شیمیایی و بیولوژیک مبارزه‌ای ناجوانمردانه را علیه فلسطینیان در پیش گرفته‌اند تا از این طریق بتوانند فلسطینیان را به مهاجرت مجبور سازند. شهرک‌ها در کرانه‌ی باختری رود اردن و بیت‌المقدس شرقی ساخته شده‌اند. این شهرک‌ها مطابق حقوق بین‌الملل غیرقانونی محسوب می‌شوند، اما اسرائیل این مسأله را قبول ندارد. مطابق قوانین بین‌المللی، ساخت شهرک در سرزمین‌های اشغال شده پس از سال 1976 توسط رژیم صهیونیستی غیرقانونی است. ماده‌ی 46 مجموعه قوانین 1907 لاهه اظهار می‌دارد «دولت اشغالگر نمی‌تواند املاک تحت اشغال خود را مصادره کند.» در ماده‌ی 49 کنوانسیون چهارم ژنو نیز آمده است «هیچ دولتی نمی‌تواند شهروندان خود را به سرزمین‌هایی که اشغال و تصرف کرده، مهاجرت دهد و اقداماتی به عمل آورد که باعث تغییر جمعیتی آن‌جا شود.» قطعنامه‌ی 446 شورای امنیت سازمان ملل در سال 1979، رژیم صهیونیستی را به نقض حقوق بین‌الملل به علت ساخت شهرک‌ها متهم کرده و از آن خواسته است که مفاد کنوانسیون ژنو را در این رابطه اجرا کند چون کرانه‌ی باختری و نوار غزه طبق حقوق بین‌الملل مناطق اشغال شده محسوب می‌شود، رژیم صهیونیستی که نیروی اشغالگر آن است، مجاز به ساخت‌و‌ساز در آن‌ها نیست.
نویسنده: شبنم اربابیان، کارشناسی ارشد حقوق بین الملل
منبع: سازمان دفاع از قربانیان خشونت
